ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
Ο Κολωνός είναι συνοικία της Αθήνας, που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του δήμου Αθηνών. Συνορεύει με τις συνοικίες Μεταξουργείο, Ακαδημία Πλάτωνος, Λόφος Σκουζέ, Κολοκυνθού, Σεπόλια και Αττική ενώ τα όριά του στα δυτικά φτάνουν μέχρι τη Λεωφόρο Κηφισού. Διασχίζεται από την οδό Λένορμαν και εξυπηρετείται από τη γραμμή 2 του μετρό και το σταθμό Λαρίσης, αλλά και από τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο και το σταθμό Αττικής.
Ο Κολωνός είναι πυκνοκατοικημένη περιοχή με ελάχιστους ακάλυπτους χώρους. Ανοικοδομήθηκε έντονα κυρίως τις δεκαετίες του 1960 και 1970. O λόφος του Ιππίου Κολωνού (37°59.7′N 23°42.9′E) είναι τμήμα της συνοικίας.
Στην αρχαιότητα ο Κολωνός θεωρούνταν ο πιο αριστοκρατικός δήμος της αρχαίας Αθήνας. Ήταν παραποτάμιος δήμος και τον διέσχιζε ο ποταμός Κηφισός, ο οποίος σήμερα έχει υπογειοποιηθεί κάτω από τη λεωφόρο Κηφισού.
Ιστορία του Κολωνού
Ο Ίππιος (ή Ίππειος) Κολωνός βρισκόταν στην πεδιάδα του Κηφισού, 10 στάδια (2 χλμ) προς βορράν του Διπύλου και ήταν κατάφυτος από ελαιόδεντρα. Λεγόταν "Ίππιος", γιατί εκεί βρισκόταν ο ναός του Ιππίου Ποσειδώνα, προστάτη του δήμου, που καταστράφηκε από τον Αντίγονο Γονατά το 265 π.Χ.. Υπήρχε επίσης βωμός της Ιππίας Αθηνάς, τέμενος των Ερινύων, ο τάφος του Οιδίποδα, καθώς και ηρώα του Θησέα, Πειρίθου και Αδράστου. Εδώ ήταν και το άγαλμα του Κολωνού, που έδωσε το όνομά του στο δήμο.
Στα νεότερα χρόνια, ο Γερμανός αρχαιολόγος Λούντβιχ Ρος (Ludwig Ross, 1806 - 1859), που επισκέφτηκε την Αθήνα στα 1832-33, δίνει μια εύγλωττη περιγραφή του Κολωνού στις "Αναμνήσεις" του:
Η Κριστιάνα Λυτ (Christiane Lueth, 1817 - 1900), μια Δανή που έμεινε στην Αθήνα στα χρόνια του Όθωνα, μαζί με το σύζυγό της Γερμανό θεολόγο και διδάκτορα της φιλοσοφίας Άσμους Λυτ, γράφει για το θάνατο του αρχαιολόγου Κάρολου Μύλλερ, που είναι θαμμένος στο λόφο του Κολωνού:
Και ο Δανός συγγραφέας Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που επισκέφτηκε τον Κολωνό σ' ένα ταξίδι του στην Ελλάδα το 1841, περιγράφει τις εντυπώσεις του από το φυσικό περιβάλλον του Κολωνού:
Αξιοθέατα του Κολωνού
Στην κορυφή του λόφου του Κολωνού, πίσω από σιδερένιο κιγκλίδωμα, βρίσκονται δυο μνημεία φιλελλήνων αρχαιολόγων. Το ένα είναι πάνω στον τάφο του Γερμανού αρχαιολόγου Καρόλου Μύλλερ (1797 - 1840), που εργάστηκε και πέθανε στην Αθήνα. Είναι έργο του Δανού αρχιτέκτονα Κρίστιαν Χάνσεν (1803 - 1883). Πρόκειται για μια επιτύμβια στήλη, που καταλήγει σε ανθεμωτή διακόσμηση.
Δίπλα στο μνημείο του Μύλλερ, υπάρχει και το μνημείο του Γάλλου αρχαιολόγου Σαρλ Λενορμάν (1802 - 1859), που επίσης πέθανε στην Αθήνα. Πρόκειται για μια μαρμάρινη λουτροφόρο υδρία, στο εσωτερικό της οποίας έχει ταφεί η καρδιά του. Αυτή που υπάρχει σήμερα είναι έργο του Έλληνα γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου (1889 - 1974), που στήθηκε το 1936, επειδή η πρωτότυπη είχε καταστραφεί. Στην κύρια όψη της υδρίας υπάρχει ανάγλυφη σε κυκλικό μετάλλιο η μορφή του Λενορμάν.
Στη γύρω περιοχή του Κολωνού, έναντι της Πλατείας Σωτήρη Πέτρουλα, του μάρτυρα της Δημοκρατίας που ήταν κάτοικος της περιοχής, βρίσκεται επίσης η Εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου του Παλαιού επί της οδού Λένορμαν. Παρόλο που η σωστή προφορά του ονόματος είναι Λενορμάν, η οδός επικράτησε να λέγεται Λένορμαν. Στη βορειοδυτική πλαγιά του λόφου του Κολωνού υπάρχει και το εκκλησάκι της Αγίας Ελεούσας, που χτίστηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Στα σύνορα Κολωνού - Κολοκυνθούς στην οδό Λένορμαν βρίσκεται το Δημόσιο Καπνεργοστάσιο. Οικοδομήθηκε το 1927 και αποτελεί εξαίρετο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της εποχής του Μεσοπολέμου. Στα χρόνια της ακμής του απασχολούσε περί τους 3.000 εργάτες. Σήμερα στεγάζεται στο κτίριο αυτό η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.
Στην οδό Ναυπλίου μεταξύ Πέτρας και Λένορμαν βρίσκεται το θέατρο Επί Κολωνώ. Το θέατρο αυτό, που ιδρύθηκε το 2000, στεγάζεται σε λιθόκτιστο κεραμοσκεπές κτίριο που κατασκευάστηκε το 1918 από το Ελληνικό Δημόσιο για να στεγάσει εξατάξιο σχολείο και αποτελεί και αυτό ένα πολύ ενδιαφέρον δείγμα της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Το κτίριο, μετά την κατασκευή του, παραχωρήθηκε τιμής ένεκεν σε μακεδονομάχο και μισθωμένο στο Ελληνικό Δημόσιο λειτούργησε ως σχολείο μέχρι το 1996. Δύο χρόνια μετά τη μεταφορά του σχολείου σε νέο κτίριο του ΟΣΚ το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο και σήμερα αποτελεί ένα από τα καλά παραδείγματα αναβίωσης αξιόλογου κτιρίου.
