Μάχη με τον χρόνο για τα πλατάνια...

ΠΑΓΕΡΑ αδιάφορη, εδώ και οκτώ χρόνια, άφηνε τους αρμόδιους φορείς της χώρας η εξάπλωση της ασθένειας του πλατάνου που έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας. Αν και οι επιστήμονες είχαν επισημάνει από το 2003 τον μύκητα-δολοφόνο που σκότωνε τα αιωνόβια δέντρα, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε τελικά να λάβει μέτρα για να σταματήσει την ασθένεια που έχει εξαπλωθεί σε έξι νομούς της χώρας. Η σύσκεψη έγινε από τον υφυπουργό Περιβάλλοντος Θάνο Μωραΐτη, όπου συμμετείχαν ο ειδικός γραμματέας Δασών Γιώργος Αμοργιανιώτης και εκπρόσωποι ερευνητικών φορέων.

Το χρονικό ενός εγκλήματος

Η Real planet είχε αναδείξει το θέμα στις 8 Μαρτίου του 2009 και όμως η πολιτεία κώφευε. Σε τρία δασαρχεία που εποπτεύουν περιοχές όπου θέριζε ο μύκητας -δασαρχεία Τριπόλεως, Βυτίνας και Κυπαρισσίας- δεν υπήρχε επιστημονικός υπεύθυνος να εντοπίσει την ασθένεια. Αποτέλεσμα ήταν ο μύκητας να εξαπλωθεί και να «δολοφονήσει» τα πλατάνια σε όλη τη Μεσσηνία, καθώς εξαπλώνονταν με γοργούς ρυθμούς προς την Αρκαδία, την Ηλεία και τη νότια Αχαΐα, προκαλώντας εκτεταμένες καταστροφές.

«Προειδοποιούσαμε ότι αν δεν ληφθούν μέτρα προστασίας, το φαινόμενο θα ξεφύγει από την Πελοπόννησο και θα λάβει διαστάσεις πανδημίας. Οι αρμόδιες υπηρεσίες, ωστόσο, συνέχιζαν να αδρανούν, με τα δασαρχεία να μην έχουν τα μέσα να αντιδράσουν», επισημαίνει στην «R» o ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων του ΕΘΙΑΓΕ δρ Παναγιώτης Τσόπελας.

Υστερα από λίγους μήνες, το 2010, η Διεύθυνση Δασών Θεσπρωτίας έρχεται να επιβεβαιώσει τη μακάβρια πρόβλεψη των επιστημόνων. Ο μύκητας-δολοφόνος των πλατάνων χτυπάει στην Ηπειρο και εξαπλώνεται στα χωριά Καλοχώρι, Μελιά και Ντόλιανη των Ιωαννίνων και στα χωριά Φιλιάτες και Τύρια του νομού Θεσπρωτίας.

Τίποτα καινούργιο

Αυτά που αποφασίστηκαν στη σύσκεψη του υπουργείου δεν ήταν τίποτα περισσότερο από την εφαρμογή της νομοθεσίας που υπάρχει εδώ και επτά χρόνια. Σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση 119999/22-9-2004, θα πρέπει να χαρτογραφηθούν όλες οι εστίες προσβολών και να αποτυπωθούν σε χάρτες συγκεκριμένες ζώνες γύρω από αυτές.

Σε αυτές περιλαμβάνονται μία «εστιακή ζώνη», ακτίνας τουλάχιστον 100 μέτρων γύρω από την περιοχή στην οποία έχει διαπιστωθεί η ασθένεια, και μία «ζώνη ασφαλείας», ακτίνας τουλάχιστον ενός χιλιομέτρου γύρω από την εστιακή ζώνη. Παράλληλα, όλες οι δημόσιες υπηρεσίες και οι ΟΤΑ που σχετίζονται με δημόσια έργα, καθώς και οι ιδιώτες που έχουν αγρούς στις συγκεκριμένες περιοχές, θα πρέπει να ενημερώνονται για τα όρια αυτών των ζωνών και για την αποφυγή συγκεκριμένων εργασιών μέσα σε αυτές, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διασπορά του μύκητα.

Ο ένοχος

Ο φονικός μύκητας που προκαλεί την ασθένεια ονομάζεται Ceratocystis platani. είναι αυτόχθον είδος της Β. Αμερικής και τη δεκαετία του 1940 είχε θανατώσει πολλά πλατάνια στη βορειοανατολική ακτή των ΗΠΑ. «Στη χώρα μας κατέφθασε από φυτώρια της Ιταλίας. Εκεί βρέθηκε κρυμμένος σε "επιμολυσμένα" ξύλινα κιβώτια πλατάνου, τα οποία έφεραν μαζί τους οι αμερικανικές δυνάμεις στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποτέλεσμα ήταν να χαθεί το 80%-90% των αιωνόβιων δέντρων της Ιταλίας και της Γαλλίας», επισημαίνει ο Π. Τσόπελας.

Ο μύκητας αναπτύσσεται στα αγγεία του ξύλου, προκαλώντας παράλληλα νέκρωση του κορμού. Το παράσιτο εισβάλλει στις πληγές του κορμού, στα κλαδιά και στις ρίζες. Στη συνέχεια, διαδίδεται στα γειτονικά δέντρα από τις ρίζες που μπλέκονται μεταξύ τους. «Η καταστροφή αυτών των δέντρων, σε κάθε περιοχή όπου εμφανίζεται ο μύκητας, είναι απαραίτητη. Παράλληλα, πρέπει να πραγματοποιείται είτε ταφή του δέντρου σε ΧΥΤΑ είτε καύση», τονίζει ο Π. Τσόπελας.

Ο πιο διαδεδομένος τρόπος εξάπλωσης του μύκητα είναι μέσω των εργαλείων με τα οποία κόβονται τα προσβεβλημένα δέντρα, όπως τα αλυσοπρίονα, τα πριόνια και τα τσεκούρια, στα οποία επικάθεται ο μύκητας.

ΣΕ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑ

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ της σύσκεψης στο υπουργείο Περιβάλλοντος αποφασίστηκε:

1. Να αποτυπωθεί άμεσα η κατάσταση που επικρατεί σε ολόκληρη τη χώρα και να γίνει δειγματοληψία, ώστε να καταγραφούν οι επιμολυσμένες εστίες και εκείνες οι περιοχές που έχουν σοβαρές πιθανότητες να προσβληθούν από τον μύκητα.

2. Να αποσταλεί εγκύκλιος προς τις δασικές υπηρεσίες για να εφαρμοστούν τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης και καραντίνας όπου απαιτείται.

3. Να καταρτιστεί πρόγραμμα από τις αρμόδιες υπηρεσίες για την αντιμετώπιση της υγειονομικής καταστροφής των δέντρων που έχουν ήδη προσβληθεί, ώστε να προστατευτούν τα υγιή πλατάνια.

4. Θα ξεκινήσει ολοκληρωμένο πρόγραμμα ενημέρωσης του κοινού, αλλά και των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων που ειδικεύονται στη διαχείριση φυτικού υλικού, με σκοπό να περιοριστεί το φαινόμενο στις εστίες όπου έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.

dete.gr