Μεσόγειος SOS για το νερό

Η λεκάνη της Μεσογείου διέρχεται περίοδο ραγδαίων μεταβολών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, ενώ τα υδάτινα αποθέματα εξαντλούνται από την υπερεκμετάλλευση των χωρών της Μεσογείου.

Ποιητική απεικόνιση του πολυτιμότερου απ’ όλα τα υγρά

Είναι πλέον ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση επάρκειας καθαρού νερού για τους πολίτες και για την οικονομική και περιβαλλοντική ανάπτυξη των χωρών της Μεσογείου μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος βασισμένη στη χρηστή διακυβέρνηση, το διατομεακό συντονισμό, τη διαχείριση της ζήτησης του νερού και τη βιώσιμη αξιοποίηση μη συμβατικών υδάτινων πόρων.

Αλλωστε, στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βαρκελώνης, υιοθετήθηκε το 2009 από τις χώρες που συμμετείχαν ο περιφερειακός στόχος της εξοικονόμησης νερού κατά 25% έως το 2025, με έτος αναφοράς το 2005. Οι πρακτικές αποτελεσματικής χρήσης του νερού έχουν πράγματι βελτιωθεί, ωστόσο, με την αύξηση του πληθυσμού, οι χώρες που αντιμετωπίζουν λειψυδρία οφείλουν πλέον να βασίζονται περισσότερο στη χρήση μη συμβατικών πηγών νερού.

Τι είναι όμως οι μη συμβατικοί υδάτινοι πόροι (ΜΣΥΠ); Παράγονται ως προϊόν εξειδικευμένων διαδικασιών, όπως η αφαλάτωση, η επαναχρησιμοποίηση χαμηλής ποιότητας νερού για άρδευση, η ανακύκλωση, η συλλογή του βρόχινου νερού και τα ημιακάθαρτα «γκρίζα» νερά.

*Η αφάλατωση αρχικά βασιζόταν στη διύλιση, με μεγάλο κόστος στην κατανάλωση ενέργειας. Η ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών τεχνολογιών έχει ήδη μειώσει σημαντικά το κόστος αυτό, που είναι λιγότερο από ένα ευρώ ανά κυβικό. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να είναι πιο ακριβή η διύλιση, για αυτό εφαρμόζεται κυρίως σε περιοχές όπου δεν είναι διαθέσιμες άλλες πηγές.

*Η επαναχρησιμοποίηση νερού είναι η χρήση υδάτων ακατάλληλων για οικιακή κατανάλωση, π.χ. δημοτικών λυμάτων, για άλλον σκοπό, όπως η άρδευση. Συνήθως γίνεται μια απλή επεξεργασία του νερού, ώστε να εξασφαλιστεί η ελάχιστα αποδεκτή ποιότητα. Στη Γαλλία η επαναχρησιμοποίηση λυμάτων έχει γίνει μέρος της πολιτικής διαχείρισης υδάτινων πόρων σε τοπικό επίπεδο. Αίγυπτος, Συρία, Ισραήλ, Ιορδανία και Τυνησία συγκαταλέγονται μεταξύ των 20 χωρών που παράγουν παγκοσμίως τον μεγαλύτερο όγκο λυμάτων, επεξεργασμένων και ανεπεξέργαστων, τα οποία χρησιμοποιούνται για άρδευση. Στη Σαουδική Αραβία η ποσότητα επεξεργασμένου νερού με προηγμένες τεχνικές αυξάνεται σε ποσοστό περισσότερο από 30% σε ετήσια βάση και αναμένεται να ανέλθει στα 2,2 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ανά ημέρα έως το 2016.

*Οσον αφορά το βρόχινο νερό, εδώ και αιώνες είναι γνωστή η χρησιμότητά του. Στην Ελλάδα, με την τεχνογνωσία του Μεσογειακού Σκέλους της Διεθνούς Σύμπραξης για το Νερό (συνεργασία περιφερειακών και εθνικών οργανισμών σε θέματα υδάτων στη Μεσόγειο), από το 2009 έχουν εγκατασταθεί ή επισκευαστεί 30 μονάδες συλλογής βρόχινου νερού, σε 13 ελληνικά νησιά με έντονο πρόβλημα λειψυδρίας (Ανάφη, Σαντορίνη, Ιος, Νάξος, Ηρακλειά, Κουφονήσια, Τήνος, Σύρος, Μήλος, Φολέγανδρος, Σίκινος, Σέριφος, Σίφνος). Συνολικά για την κατασκευή και τη συντήρηση των συστημάτων συλλογής νερού έχουν εκπαιδευτεί 90 τοπικοί τεχνίτες, ενώ από την εγκατάσταση των υδατοσυλλεκτών αναμένεται να χρησιμοποιηθούν από τους 14.000 κατοίκους των νησιών 4.500.000 λίτρα νερού για εναλλακτικές χρήσεις ετησίως.

*Τα ημιακάθαρτα-«γκρίζα» νερά είναι τα απόνερα που προέρχονται από οικιακές δραστηριότητες, όπως το πλύσιμο των ρούχων, των πιάτων και το ντους. Τα νερά αυτά συνήθως συλλέγονται σε μια ειδική δεξαμενή και δεν μπορούν να ανακυκλωθούν δίχως να έχει προηγηθεί ειδική επεξεργασία. Η Κύπρος έχει βελτιώσει σημαντικά τα συστήματα για τα απόνερα των νοικοκυριών, καθώς κάθε σπίτι επιδοτείται από το κράτος με το ποσό των 3.000 ευρώ για ιδιωτική δεξαμενή.

Ωστόσο, οι περισσότερες χώρες της Μεσογείου δεν εκμεταλλεύονται τη δυναμική των ΜΣΥΠ, αν και η ανεξέλεγκτη χρήση ανεπαρκώς επεξεργασμένων ή και ανεπεξέργαστων λυμάτων θέτει σε κίνδυνο χρήστες και περιβάλλον. Επίσης, απουσιάζει το κατάλληλο πολιτικό, νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο που θα έδινε το έναυσμα για συγκεκριμένες δράσεις.

Μια μοναδική ευκαιρία για τη χώρα μας αποτελεί το Περιφερειακό Συνέδριο για την Ανάπτυξη της Διαχείρισης Μη Συμβατικών Υδάτινων Πόρων στη Μεσόγειο, που διοργανώνεται στο ξενοδοχείο «Χίλτον» στην Αθήνα στις 14-15 Σεπτεμβρίου, στη διάρκεια του οποίου θα αναδειχθούν οι δυνατότητες χρηματοδότησης των αντίστοιχων έργων στη Μεσόγειο τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς.

Ο Μ. Σκούλλος, καθηγητής Χημείας και Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Μεσογειακού Σκέλους της Παγκόσμιας Σύμπραξης για το νερό, συνδιοργανωτής του συνεδρίου, επισημαίνει ότι η Ελλάδα δεν έχει δώσει μέχρι στιγμής την απαραίτητη έμφαση στους ΜΣΥΠ: «Ερχονται δύσκολες ημέρες, τα μη συμβατικά νερά είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός πόρος, και λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και λόγω των κλιματικών αλλαγών. Να σκεφθεί κανείς ότι στην Ψυττάλεια χάνονται καθημερινά 700.000 κυβικά νερού που θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν στη γεωργία, καθώς δεν έγινε εξαρχής τεχνική μελέτη για την επαναφορά του νερού με αντλιοστάσια. Το συνέδριο, που είναι διεθνές, θα δώσει το έναυσμα στη χώρα να γίνει πιο ενεργή, καθώς συνδέεται με την μεσογειακή στρατηγική εξέλιξη για το νερό. Στρατηγική η οποία έχει συμφωνηθεί από όλες τις χώρες, δεν έχει γίνει όμως ακόμη αποδεκτή καθώς το Ισραήλ και η Παλαιστίνη ερίζουν για την ονομασία που θα δοθεί στη δράση αυτή!».

enet.gr