Στις
παλιές γεωργικές κοινωνίες, η τροφή αποτελούσε αποθηκευμένη αξία,
συναλλαγματικό μέσο και δείκτη πλούτου. Στις σύγχρονες, αστικές, τον
ρόλο αυτό έχει αναλάβει το χρήμα, που αποτελεί πιο εύχρηστη μορφή
πλούτου, γιατί αποθηκεύεται εύκολα και ανταλλάσσεται άμεσα στο μπακάλικο
ή στο σούπερ μάρκετ με τρόφιμα. Η έκφραση «βγάζω το ψωμί μου» είναι
ακόμη επίκαιρη σε πολλές γλώσσες. Ακόμη, όταν κάποιος μας κάνει το
τραπέζι, είμαστε υποχρεωμένοι να του το ανταποδώσουμε με ένα τραπέζι
ίσης αξίας. Βέβαια, μην ξεχνάμε ότι η δεξίωση είναι πάντα τρόπος να
περάσουν στους καλεσμένους πολλά νοήματα.
Καθώς οι κοινωνίες πλούτιζαν απομακρύνονταν από τη γη. Αυτό πολλές φορές, επειδή το αντιλαμβάνονταν έντονα, εξέφραζαν την επιθυμία να αποκτήσουν επαφή πάλι με το αγροτικό παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην προεπαναστατική Γαλλία, η Μαρία Αντουανέτα είχε βάλει να φτιάξουν ένα αγρόκτημα στις Βερσαλλίες, όπου πήγαινε με τις φίλες της ντυμένες βοσκοπούλες να αρμέξουν. Και σήμερα, όμως, πολλοί πολίτες σε πολλές δυτικές χώρες καλλιεργούν λαχανικά σε μικρά χωράφια, κυρίως από χόμπι, γιατί όπως λένε προσφέρει φυγή από τον σύγχρονο κόσμο.
Σήμερα η Ελλάδα έχει αυτάρκεια σε αρκετά αγαθά, όπως κοτόπουλα, λάδι, τυρί, ψάρια, φρούτα, ντομάτες, αλλά και έλλειψη σε βασικά που εισάγει, όπως μαλακό στάρι για ψωμί, κρέας και γάλα. Είναι το τίμημα και η συνέπεια να μιμηθούμε, κακώς κατά τη γνώμη μου, τον τρόπο ζωής των πλουσίων, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στη χώρα, κυρίως μετά το 1981. Το τροφικό πλεόνασμά μας που προέκυψε με δάνεια και κάκιστο σχεδιασμό ως κοινωνία οδήγησε μέσα σε 10 χρόνια σε μια ελληνική κοινωνία που δεν μπορεί να καλύψει πια τα ελλείμματά της. Σήμερα οι πλουσιότερες κοινωνίες είναι αυτές που το μικρότερο ποσοστό πληθυσμού εργάζεται στην παραγωγή. Πριν από 30 χρόνια στη Ελλάδα είχαμε το 30% του πληθυσμού στην πρωτογενή παραγωγή και το 12% του ΑΕΠ από αυτή. Σήμερα το 12% του πληθυσμού και το 3,5% του ΑΕΠ. Γίναμε πλούσιοι γρήγορα; Μπορούμε να ξαναγίνουμε κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες, για να μην είμαστε φτωχοί; Γιατί διαβάζω συχνά να ξαναγυρίσουμε στην παραγωγή. Ναι, πρέπει να ξαναγυρίσουμε στην παραγωγή. Ποια παραγωγή όμως; Σιτάρι, καλαμπόκι και ντομάτα ή κάτι άλλο;
Η Ελλάδα παράγει πρωτογενή παραγωγή αξίας 10 δισ. Εξάγει τρόφιμα αξίας 5 δισ. Μέσα στην κρίση είχε 3,4 δισ. το 2012 εξαγωγές τροφίμων, 5,1 δισ. το 2014. Και εισαγωγές βέβαια αξίας 5 δισ., με 2,7 γαλακτοκομικά. Απαράδεκτο, η χώρα με τη δυνατότητα της Ελλάδας να εισάγει τέτοιες ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων. Ο κλάδος των τροφίμων ήταν ο μόνος που άντεξε μέσα στην κρίση. Και μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να προχωρήσει. Η Ελλάδα, σαν μια περιοχή πρωτογενούς παραγωγής, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί με όρους μαζικής φτηνής, παραγωγής, γιατί το μέγεθός της δεν επιτρέπει τη μετάβαση σε τέτοιου είδους εκμεταλλεύσεις. Το πλεονέκτημά της (υπήρξε και οφείλει να συνεχίσει να υπάρχει) ήταν οι μικρές παραγωγές που με κόπο, μεράκι και σεβασμό στον άνθρωπο μπορούσε να αντλήσει από το χώμα της.
Η ελληνική γη και οι άνθρωποί της, απόλυτα συμφιλιωμένοι με το κοινό τους μέλλον, μπορούν να παράγουν καταπληκτικά προϊόντα. Σαφέστατα οι συνέργειες τέτοιων μικρών παραγωγών μπορούν να δώσουν το απαραίτητο μέγεθος εξωστρέφειας, χωρίς όμως να υποτιμούμε τις διατροφικές ανάγκες της ίδιας της χώρας.
Ποια είναι λοιπόν η τύχη της ελληνικής γεωργίας; Σαφώς και δεν μπορούμε να επιστρέψουμε εκεί όπου η γεωργική παραγωγή αποτελούσε συναλλαγματική αξία. Μπορούμε όμως και οφείλουμε να κάνουμε δύο βασικά πράγματα:
1) Τα ελληνικά προϊόντα είτε θα χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή καινοτόμων, μοναδικών τροφίμων, ελκυστικών στον καταναλωτή, ικανών να εξαχθούν στην παγκόσμια αγορά είτε
2) θα εξαχθούν ως έχουν, ως μοναδικά ελληνικά προϊόντα, ύστερα από μια βασική επεξεργασία (όπως καθαρισμός) και κατάλληλα συσκευασμένα με βάση τις διεθνείς προδιαγραφές. Με τον τρόπο αυτό θα δούμε τις εξαγωγές να εκτινάσσονται στα 10 δισ. σε 2 - 3 χρόνια. Ο οδικός χάρτης είναι καταγεγραμμένος. Εδώ βρισκόμαστε τώρα.
* Ο κ. Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Καινοτομίας της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Καθώς οι κοινωνίες πλούτιζαν απομακρύνονταν από τη γη. Αυτό πολλές φορές, επειδή το αντιλαμβάνονταν έντονα, εξέφραζαν την επιθυμία να αποκτήσουν επαφή πάλι με το αγροτικό παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην προεπαναστατική Γαλλία, η Μαρία Αντουανέτα είχε βάλει να φτιάξουν ένα αγρόκτημα στις Βερσαλλίες, όπου πήγαινε με τις φίλες της ντυμένες βοσκοπούλες να αρμέξουν. Και σήμερα, όμως, πολλοί πολίτες σε πολλές δυτικές χώρες καλλιεργούν λαχανικά σε μικρά χωράφια, κυρίως από χόμπι, γιατί όπως λένε προσφέρει φυγή από τον σύγχρονο κόσμο.
Σήμερα η Ελλάδα έχει αυτάρκεια σε αρκετά αγαθά, όπως κοτόπουλα, λάδι, τυρί, ψάρια, φρούτα, ντομάτες, αλλά και έλλειψη σε βασικά που εισάγει, όπως μαλακό στάρι για ψωμί, κρέας και γάλα. Είναι το τίμημα και η συνέπεια να μιμηθούμε, κακώς κατά τη γνώμη μου, τον τρόπο ζωής των πλουσίων, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στη χώρα, κυρίως μετά το 1981. Το τροφικό πλεόνασμά μας που προέκυψε με δάνεια και κάκιστο σχεδιασμό ως κοινωνία οδήγησε μέσα σε 10 χρόνια σε μια ελληνική κοινωνία που δεν μπορεί να καλύψει πια τα ελλείμματά της. Σήμερα οι πλουσιότερες κοινωνίες είναι αυτές που το μικρότερο ποσοστό πληθυσμού εργάζεται στην παραγωγή. Πριν από 30 χρόνια στη Ελλάδα είχαμε το 30% του πληθυσμού στην πρωτογενή παραγωγή και το 12% του ΑΕΠ από αυτή. Σήμερα το 12% του πληθυσμού και το 3,5% του ΑΕΠ. Γίναμε πλούσιοι γρήγορα; Μπορούμε να ξαναγίνουμε κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες, για να μην είμαστε φτωχοί; Γιατί διαβάζω συχνά να ξαναγυρίσουμε στην παραγωγή. Ναι, πρέπει να ξαναγυρίσουμε στην παραγωγή. Ποια παραγωγή όμως; Σιτάρι, καλαμπόκι και ντομάτα ή κάτι άλλο;
Η Ελλάδα παράγει πρωτογενή παραγωγή αξίας 10 δισ. Εξάγει τρόφιμα αξίας 5 δισ. Μέσα στην κρίση είχε 3,4 δισ. το 2012 εξαγωγές τροφίμων, 5,1 δισ. το 2014. Και εισαγωγές βέβαια αξίας 5 δισ., με 2,7 γαλακτοκομικά. Απαράδεκτο, η χώρα με τη δυνατότητα της Ελλάδας να εισάγει τέτοιες ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων. Ο κλάδος των τροφίμων ήταν ο μόνος που άντεξε μέσα στην κρίση. Και μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να προχωρήσει. Η Ελλάδα, σαν μια περιοχή πρωτογενούς παραγωγής, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί με όρους μαζικής φτηνής, παραγωγής, γιατί το μέγεθός της δεν επιτρέπει τη μετάβαση σε τέτοιου είδους εκμεταλλεύσεις. Το πλεονέκτημά της (υπήρξε και οφείλει να συνεχίσει να υπάρχει) ήταν οι μικρές παραγωγές που με κόπο, μεράκι και σεβασμό στον άνθρωπο μπορούσε να αντλήσει από το χώμα της.
Η ελληνική γη και οι άνθρωποί της, απόλυτα συμφιλιωμένοι με το κοινό τους μέλλον, μπορούν να παράγουν καταπληκτικά προϊόντα. Σαφέστατα οι συνέργειες τέτοιων μικρών παραγωγών μπορούν να δώσουν το απαραίτητο μέγεθος εξωστρέφειας, χωρίς όμως να υποτιμούμε τις διατροφικές ανάγκες της ίδιας της χώρας.
Ποια είναι λοιπόν η τύχη της ελληνικής γεωργίας; Σαφώς και δεν μπορούμε να επιστρέψουμε εκεί όπου η γεωργική παραγωγή αποτελούσε συναλλαγματική αξία. Μπορούμε όμως και οφείλουμε να κάνουμε δύο βασικά πράγματα:
1) Τα ελληνικά προϊόντα είτε θα χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή καινοτόμων, μοναδικών τροφίμων, ελκυστικών στον καταναλωτή, ικανών να εξαχθούν στην παγκόσμια αγορά είτε
2) θα εξαχθούν ως έχουν, ως μοναδικά ελληνικά προϊόντα, ύστερα από μια βασική επεξεργασία (όπως καθαρισμός) και κατάλληλα συσκευασμένα με βάση τις διεθνείς προδιαγραφές. Με τον τρόπο αυτό θα δούμε τις εξαγωγές να εκτινάσσονται στα 10 δισ. σε 2 - 3 χρόνια. Ο οδικός χάρτης είναι καταγεγραμμένος. Εδώ βρισκόμαστε τώρα.
* Ο κ. Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Καινοτομίας της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Στις παλιές γεωργικές κοινωνίες, η τροφή αποτελούσε αποθηκευμένη αξία, συναλλαγματικό μέσο και δείκτη πλούτου.
kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου