Η προσπάθεια βελτίωσης της αθλητικής απόδοσης έχει οδηγήσει πολλούς αθλητές στη χρήση αθέμιτων μέσων με μοναδικό στόχο τη νίκη. Αυτό βέβαια δεν είναι χαρακτηριστικό της σύγχρονης μόνο εποχής. Η χρήση διεγερτικών παυσίπονων και άλλων φαρμάκων χρονολογείται από την αρχαία εποχή, όπως προκύπτει από αναφορές στην Αίγυπτο και τη Ρώμη. Στη νεότερη εποχή, ένα εκχύλισμα καρπών του φυτού κόλα με οινόπνευμα ήταν η βάση ενός διεγερτικού ποτού από τη Νότια Αφρική που ονομάστηκε ντοπ και από εκεί προέκυψε αργότερα και η λέξη ντόπινγκ (doping). Στο τέλος του 19ου αιώνα, πολλοί αθλητές ανέβαζαν τις επιδόσεις τους με ουσίες, ενώ στο μέσο του 20ου αιώνα άρχισε η χρήση αναβολικών στεροειδών από αθλητές.
Η χρήση απαγορευμένων ουσιών έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις σήμερα κι έχει στιγματίσει όλες σχεδόν τις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις. Στη σύγχρονη εποχή την σκυτάλη έχει πάρει μια άλλης μορφής ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης, το ονομαζόμενο γονιδιακό ντόπινγκ. Στη συνέλευση της Ιατρικής Επιτροπής της ΔΟΕ τον Ιούνιο του 2001, μετά τη ραγδαία ανάπτυξη που παρουσίασαν οι τεχνικές της Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, συζητήθηκε για πρώτη φορά το θέμα της πιθανής ύπαρξης γονιδιακού ντόπινγκ, αλλά και τέθηκε επιτακτικά η ανάγκη λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. Τελικά, τον Ιανουάριο του 2003 το γονιδιακό ντόπινγκ συμπεριελήφθη στη λίστα των απαγορευμένων μεθόδων βελτίωσης της αθλητικής επίδοσης, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντι-Ντόπινγκ (WADA), τοποθετεί το 2004 για πρώτη φορά τις γονιδιακές τεχνικές στη διεθνή λίστα μεθόδων ντοπαρίσματος.
Ως γονιδιακό ντόπινγκ ορίζεται η μη θεραπευτική χρήση των κυττάρων, γονιδίων, γενετικών στοιχείων, ή η ρύθμιση της έκφρασης του γονιδίου που έχει την ικανότητα να βελτιώσει την αθλητική απόδοση. Οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν τη χρήση της γονιδιακής θεραπείας σε αθλητικά κυκλώματα που στόχευαν, μέσω της βελτίωσης των επιδόσεων των αθλητών, στη δόξα και στο χρήμα και ως συνέπεια στη δημιουργία υπεραθλητών χάρη της εφαρμογής του γονιδιακού ντόπινγκ.
Είναι ακόμη πιο ανησυχητικό το ότι το γονιδιακό ντόπινγκ είναι δύσκολο να ανιχνευθεί, αφού μετά από τη χορήγηση των τεχνητών γονιδίων ο οργανισμός των αθλητών παράγει πρωτεΐνες όμοιες με τις φυσιολογικές και το ότι είναι άγνωστοι ακόμα οι κίνδυνοι της χρήσης του γονιδιακού ντόπινγκ για την υγεία του αθλητή. Οι κίνδυνοι για την υγεία απορρέουν από το γεγονός ότι ενώ οι συμβατικές γονιδιακές θεραπείες είναι απόλυτα ελεγχόμενες από εξειδικευμένους ιατρούς και άλλους επιστήμονες, στην περίπτωση του γονιδιακού ντόπινγκ οι εφαρμοζόμενες τεχνικές μπορεί να αναπτύσσονται σε παράνομα και ανεξέλεγκτα εργαστήρια, με άγνωστης προέλευσης πρώτες ύλες, που ενδέχεται να είναι επιμολυσμένες και χωρίς να έχουν περάσει από τη διαδικασία των επίσημων κλινικών μελετών.
Ένα άλλο ηθικό θέμα που προκύπτει είναι ότι δεν έχουν όλοι οι αθλητές ισότιμη ευκαιρία στη χρήση του γονιδιακού ντόπινγκ, αφού η οικονομική κατάσταση αλλά και οι ερευνητικές-τεχνολογικές δυνατότητες της χώρας από την οποία προέρχεται ο αθλητής παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δυνατότητα χρήσης του γονιδιακού ντόπινγκ. Μήπως το γονιδιακό ντόπινγκ θα αποτελεί ακόμη ένα λιθαράκι διεύρυνσης του χάσματος μεταξύ πλουσίων-ανεπτυγμένων και φτωχών-υποανάπτυκτων, μεγαλώνοντας τις ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων;
Ίσως πρέπει να αποφασίσουμε αν η άθληση είναι κυρίως ένα επάγγελμα ή μια ψυχαγωγική ενασχόληση. Πρέπει να επιλέξουμε αν θέλουμε την άθληση για τους λίγους και εκλεκτούς που θα ξεχωρίζουν με τις γονιδιακές τεχνικές και θα κερδίζουν χρήματα και δόξα ή για τους πολλούς που θα συμμετέχουν, θα διασκεδάζουν μέσα από την προσπάθεια και θα βελτιώνουν την φυσική τους κατάσταση κι επομένως και την υγεία τους. Θέλουμε το πρώτο σαν κράχτη για το δεύτερο; Πιθανόν. Γιατί δεν θα ήταν και τόσο ελκυστική εικόνα σε αφίσες του ΟΠΑΠ να εμφανιζόταν ένας 55χρονος να τερματίζει μαραθώνιο σε 4 ώρες. Ως επιχείρημα σε όσους θεωρούν ότι το γονιδιακό ντόπινγκ θα αυξήσει την ποιότητα και ποσότητα τους θεάματος, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί το ακριβώς αντίθετο, αφού όλοι οι αθλητές θα είναι γονιδιακά ενισχυμένοι με παρόμοιες δυνατότητες και δεν θα υπάρχει η προσμονή της υπεροχής και των εκπλήξεων.
Πρέπει τελικά να αποφασίσουμε αν θέλουμε ο αθλητισμός να είναι ένα εμπόριο ικανοτήτων, όπου θα κυριαρχεί η εκμετάλλευση των αθλητών (κάτι που τώρα κυρίως είναι), η χρησιμοποίησή τους ακόμη και μέσω γενετικής τους τροποποίησης μέχρι την κερδοφόρα τους προσφορά, κι έπειτα η απόσυρσή τους, χωρίς να νοιάζεται κανείς για τις συνέπειες όλης αυτής της εκμετάλλευσης στην υγεία των αθλητών και τη ζωή τους γενικότερα. Να ένα ωραίο θέμα για την έκθεση στις Πανελλαδικές του χρόνου. Η όχι;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου