Η ΑΠΑΤΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΠΕΚΟ-ΤΟΠΣΑ

Ο στόχος των προγραμμάτων ΤΟΠΕΚΟ ΤΟΠΣΑ ήταν η δημιουργία κινήτρων προς ευάλωττες κοινωνικά ομάδες (ΑμΕΑ, μονογονεϊκές οικογένειες, κ.λπ.) και άνεργους επιστήμονες αντιστοίχως, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες της κάθε τοπικής κοινωνίας, να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους με βάση τις ανάγκες της αγοράς, και τελικώς να βρουν απασχόληση ή να ιδρύσουν τη δική τους επιχείρηση που θα έχει τη μορφή είτε μιας ΚΟΙΝΣΕΠ (Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχειρήση πέντε έως επτά ατόμων, θεσμός που θεσπίστηκε το 2012) είτε μιας ΙΚΕ (Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Επιχείρηση, νέα εταιρική μορφή, που επίσης θεσπίστηκε το 2012). Δικαιούχοι των προγραμμάτων αυτών είναι τοπικοί δημόσιοι φορείς με τη μορφή του Αναπτυξιακού Συνδέσμου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο και σύμφωνα με την αρχική σύλληψη της ιδέας των ΤΟΠΕΚΟ ΤΟΠΣΑ, θα προστατεύονταν οι κοινωνικές ομάδες με ιδιαιτερότητες, θα ενισχύονταν οι τοπικές κοινωνίες και θα μειωνόταν η ανεργία.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, υπήρξε διαφορετική. Τα προγράμματα ΤΟΠΕΚΟ είναι πολύ δύσκολο να μετρηθούν, αλλά υπάρχουν στοιχεία για τα ΤΟΠΣΑ και τα ποσοστά απορρόφησης που αυτά παρουσίασαν. Καθ’ όλη τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 (δηλαδή ουσιαστικά από το 2009 ως το τέλος του 2015 -πάντα υπάρχει χρονική καθυστέρηση στη λειτουργία των ΕΣΠΑ), ο συνολικός προϋπολογισμός που που προκύπτει από το άθροισμα όλων των ΤΟΠΣΑ ανά την επικράτεια ανέρχεται στα 38.623.433 ευρώ. Πρόκειται για ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό. Ωστόσο, η απορρόφησή του, όπως αποτυπώνεται στο άθροισμα των πληρωμών για τα ίδια προγράμματα κατά την ίδια περίοδο, δεν είναι αντιστοίχως θεαματική. Μέχρι τον Νοέμβριο, λίγο πριν από τη λήξη της προγραμματικής περιόδου είχαν απορροφηθεί μόλις 14.444.821 ευρώ, δηλαδή λιγότερο από το 50% του δεσμευμένου προϋπολογισμού.

Ακόμη ένας αντιπροσωπευτικός δείκτης για την αποτελεσματικότητα των δράσεων αυτών είναι η απορρόφηση των κρατικών ενισχύσεων προς τις επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν ανθρώπους που έχουν συμμετάσχει σε προγράμματα ΤΟΠΕΚΟ ΤΟΠΣΑ. Συνήθως οι ενισχύσεις αυτές αποτελούν επιδοτήσεις θέσεων εργασίας. Ο συνολικός προϋπολογισμός των ενισχύσεων αυτών ανέρχεται στα 1.352.156 ευρώ. Ωστόσο, η απορρόφησή τους κινήθηκε επίσης σε απογοητευτικά επίπεδα: μόλις 326.874 ευρώ, δηλαδή λιγότερο από το ένα τέταρτο του συνολικού προϋπολογισμού.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα προγράμματα εκπαιδεύσεων, ευαισθητοποίησης και σεμιναρίων δεν κατάφεραν να πείσουν τους ανήκοντες σε ευάλωττες κοινωνικές ομάδες και τους άνεργους επιστήμονες ότι θα τους φανούν χρήσιμα προκειμένου να συμμετάσχουν. Ακόμη, δεν κατάφεραν να πείσουν και την ίδια την αγορά ότι όσοι συμμετείχαν στα συγκεκριμένα προγράμματα θα είχαν θέση στις επιχειρήσεις.