Να έχεις ή να είσαι;

Το 1976 ο Έριχ Φρομ – προς το τέλος της ζωής του – έγραψε στη Νέα Υόρκη ένα προφητικό βιβλίο με τον τίτλο Να έχεις ή να είσαι;
Στο βιβλίο αυτό καταλήγει στο εκπληκτικά απλό και αληθινό συμπέρασμα, το οποίο όμως επιμελώς αποφεύγουν να διατυπώσουν επισήμως οι οικονομολόγοι: δεν μπορείς να έχεις απεριόριστη ανάπτυξη σε ένα πεπερασμένο κόσμο. Τόσο απλά.
Πρέπει να καταστρέφεις για να συνεχίσεις να δημιουργείς. Άρα οι αγορές δεν είναι ούτε αποτελεσματικές, ούτε πρόκειται να οδηγήσουν ποτέ σε ισορροπία. Η μακροχρόνια τάση ισορροπίας των αγορών είναι η ανισορροπία.

Η οικονομία προχωράει κυκλικά, ποτέ ανοδικά ή καθοδικά.
Είναι μια τεράστια ρόδα αυτοκινήτου με χιλιάδες μυρμηγκάκια κολλημένα επάνω της.
Καθώς κινείται αυτή η ρόδα τα μυρμηγκάκια έχουν την εντύπωση ότι ανεβαίνουν ή κατεβαίνουν, η μεγάλη εικόνα όμως δείχνει απλά μια κυκλική, περιστροφική κίνηση.
Κοιτώντας μόνο τη ρόδα δεν μπορούμε να καταλάβουμε την πορεία του οχήματος, πρέπει να δούμε ολόκληρο το αυτοκίνητο για να καταλάβουμε εάν ανεβαίνει ή κατεβαίνει. Και ολόκληρο το αυτοκίνητο δεν είναι η οικονομική μας κατάσταση και ο βαθμός επιτυχίας μας αλλά επιπροσθέτως η ψυχική και πνευματική μας ηρεμία και ο βαθμός πληρότητας και ευτυχίας μας. Πράγματα πολύ πιο δύσκολα, που δεν αποταμιεύονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς.
Η ελληνική οικονομία σήμερα είναι αυτοκίνητο που του ζητούν να τρέξει σε μία ανηφόρα με σηκωμένο χειρόφρενο. Η ανηφόρα είναι η διεθνής οικονομική συγκυρία (ενεργειακό, γεωπολιτικό, προσφυγικό) και το χειρόφρενο είναι το χρέος.
Ξεκινήσαμε το 1821 την ελληνική επανάσταση κατά των Τούρκων για να γίνουμε ελεύθερο κράτος απαντώντας στο δίλημμα «καλύτερα μιας ώρας…»
Ξεκινήσαμε στη δεκαετία του 1970 τη μεταπολίτευση και αποκτήσαμε την πολιτική ελευθερία μας απαντώντας στο δίλημμα «Καραμανλής ή τανκς» και διαλέξαμε τον Καραμανλή αφού πρώτα μας είχαν τσαλακώσει με τα τανκς.
Ξεκινήσαμε τη δεκαετία του 1980 με σοσιαλισμό απαντώντας στο σύνθημα: «ο λαός δε ξεχνά τι σημαίνει δεξιά».
Ξεκινήσαμε τη δεκαετία του 1990 με ζητούμενο την κάθαρση από τις ρεμούλες του σοσιαλισμού.
Ξεκινήσαμε τη νέα χιλιετία με ζητούμενο τον εκσυγχρονισμό και την είσοδό μας στη ζώνη του ευρώ.
Ξεκινήσαμε το 2010 με το δίλημμα «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε», με Τρόικα, με ΔΝΤ, με ΕΚΤ, με επιτήρηση, με ελεγχόμενη πτώχευση με ανεξέλεγκτο χρέος και έλλειμμα και το GREXIT προ των πυλών.
Άρα το νόμισμα δεν κάνει τη χώρα ευρωπαϊκή όπως το ράσο δεν κάνει τον παπά.
Τι να το κάνεις το ευρώ άμα δεν έχεις φράγκο;
Η κορυφαία ευρωπαϊκή χώρα, η Νορβηγία, δεν έχει ευρώ. Και η σημερινή Ελλάδα του ευρώ μόνο Ευρώπη δεν θυμίζει…
Τι έφταιξε, που κάναμε λάθος; Για να σκεφτούμε λίγο…
Τι σχέση έχει ο λαός του «παν μέτρον άριστον» και του «γνώθι σ’ αυτόν» με τον λαό του «μαζί τα φάγαμε»;
Η σχέση είναι ότι όταν ήμασταν η κοιτίδα του πολιτισμού αγωνιζόμασταν για το «είμαι», ενώ σήμερα που είμαστε ο ναός της διαφθοράς αγωνιζόμαστε για το «έχω».
Παγκοσμίως η κοινωνία σήμερα είναι καταναλωτική.
Δεν είμαι κατά της κατανάλωσης. Είμαι κατά της αποχαύνωσης.
Εάν το σχολείο είναι αγγαρεία, το Πανεπιστήμιο είναι αποχή και κατάληψη, το 8-ωρο για να τρέχει ο μισθός και όλη η ενέργεια και η δημιουργικότητά μας βγαίνει στα μπουζούκια και στην καφετέρια πρέπει κάτι ν’ αλλάξουμε γιατί ήδη βουλιάξαμε.
Οι ευρωπαίοι μας έβαλαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να κάνουν τις διακοπές τους στη χώρα μας. Όχι για να κάνουμε εμείς διακοπές με τα λεφτά τους.
Γι’ αυτό οι Γερμανοί ψάχνουν τον υπουργό Οικονομικών που ψήφισε την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ, για να τον δικάσουν…
Περιμέναμε την αριστερά στην Ελλάδα να ξηλώσει το πουλόβερ της διαπλοκής. Όχι όμως να πλέξει σεμεδάκι με σταυροβελονιά. Παππούς αριστερός, εγγονός διορισμένος, μετακλητός σε γραφείο υπουργού.
Έτσι θα πάμε μπροστά;

Στάθης Παπαγιαννίδης

Συγγραφέας/Μηχ/κός Πληροφορικής