Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2016

Το στοίχημα της πρωτογενούς παραγωγής για το 2016


Να κάνει άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά καλείται σήμερα ο κλάδος των τροφίμων και των αγροτικών προϊόντων, ίσως πιο επιτακτικά από ποτέ στη νεότερη ιστορία του. Απαντώντας θετικά στην πρόκληση, οι επιχειρήσεις του τομέα της πρωτογενούς παραγωγής απέδειξαν, το 2015, ότι γνωρίζουν πολύ καλά πως να μην παίρνεις ρίσκα αποτελεί από μόνο του ένα μεγάλο ρίσκο.
ellhnikh gewrgia
Σε μια από τις χειρότερες οικονομικές συγκυρίες, αντιμέτωπος με πρωτοφανή ζητήματα, με κορυφαίο την έλλειψη ρευστότητας, η οποία επιδεινώθηκε από τα capital controls, ο κλάδος όχι μόνο δεν ανέκρουσε πρύμναν, αλλά απάντησε στην κρίση με λελογισμένες επενδύσεις.

Οι επιχειρήσεις του τομέα της πρωτογενούς παραγωγής επιδόθηκαν -και- το 2015 σε έναν αγώνα δρόμου, προκειμένου να κερδίσουν βασικά στοιχήματα, όπως αυτά της τυποποίησης, της καινοτομίας, της πιστοποίησης, της εξωστρέφειας και της διασύνδεσης με τα δίκτυα διανομής.
Η αυξημένη κινητικότητα, που παρατηρήθηκε το 2015 στον τομέα της κτηνοτροφίας, με κινήσεις προς την τυποποίηση και την απευθείας διάθεση προϊόντων, αποτελεί μια σαφή ένδειξη ότι ο κλάδος είναι πολύ... σκληρός για να πεθάνει. Τα πολλαπλά εγχειρήματα στον τομέα του γάλακτος για τυποποίηση με ίδια μέσα ή απευθείας διάθεση στον καταναλωτή, μέσα από την οδό των αυτόματων πωλητών, έρχονται να υποστηρίξουν αυτή την άποψη.
Ενδεχομένως, οι συγκεκριμένες κινήσεις να αποτελούν μονόδρομο μετά από τη λήξη των ποσοστώσεων στο γάλα και τις τιμές που διαμορφώθηκαν για τον παραγωγό, ωστόσο, είναι ενδεικτικές ότι ο κλάδος είναι αποφασισμένος να εξαντλήσει κάθε περιθώριο, πριν καταθέσει τα όπλα.
Οι επενδύσεις της ΕΒΟΛ στον Βόλο και της ΑΜΦΙΓΑΛ στο Αγρίνιο, η κινητικότητα του ΘΕΣγάλα σε Θεσσαλία και Θεσσαλονίκη, οι αντίστοιχες δράσεις της Θρακών Αμνός, της Κίνησης Αγελαδοτρόφων Ιωαννίνων και των Αγελαδοτρόφων Ανατολικής Πελοποννήσου, αποτελούν κάποιες μόνο από τις φωτεινές επιχειρηματικές στιγμές του κτηνοτροφικού τομέα στην Ελλάδα το 2015.
Οι κινήσεις αυτές, που όχι μόνο δεν εξαντλήθηκαν στο περασμένο έτος, αλλά αναμένεται να ενταθούν το 2016, δημιουργούν ελπίδες ότι και στην Ελλάδα αρχίζουν να δημιουργούνται πλέον καθετοποιημένες βιομηχανίες συνεταιριστικής βάσης, που σταδιακά βαδίζουν στα χνάρια των ισχυρών παικτών του ευρωπαϊκού Βορρά, όπως οι συνεταιρισμοί Arla, Friesland, Kerrygold, που πλέον έχουν καθοριστικό ρόλο στις αγορές όπου δραστηριοποιούνται.

Εκκρεμή ζητήματα
Το 2016 θα βρει πολλές και κομβικές επιχειρήσεις του κλάδου της πρωτογενούς παραγωγής με σειρά ανοιχτών ζητημάτων. Για παράδειγμα, η επαναλειτουργία της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης συνιστά ένα ζέον θέμα, καθώς, ύστερα από μια ακόμη δύσκολη χρονιά, πληθαίνουν τα ερωτήματα για το μέλλον της. Η πορεία των οικονομικών αποτελεσμάτων της εταιρείας, η αβεβαιότητα για τη συμφωνία με βραζιλιάνικο όμιλο και το εκκρεμές επιχειρησιακό σχέδιο αναδιάρθρωσης της ΕΒΖ δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον για τη βιομηχανία.
Με αγωνία αναμένει η αγορά και το νέο τοπίο που θα διαμορφώσει, από 1ης Ιανουαρίου, η επιβολή ΕΦΚ στο ελληνικό κρασί, καθώς και η συζήτηση για το εάν θα ακολουθήσει το εγχώριο τσίπουρο τη φορολογική μοίρα του οίνου.
Υπό διαμόρφωση είναι και το τοπίο στις ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες, έναν από τους σημαντικότερους και πιο εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Η τύχη των επιχειρήσεων του κλάδου βρίσκεται πλέον στα χέρια των πιστωτριών τραπεζών, με την πολυαναμενόμενη συγκέντρωση στον κλάδο και την πιθανή είσοδο ξένων επενδυτών να αποτελούν το μέγα στοίχημα.

Πόντοι καινοτομίας στα ελληνικά προϊόντα
Φως στο τούνελ της εθνικής οικονομικής κατήφειας έριξε το 2015 ο αγροδιατροφικός τομέας με τις επιδόσεις του σε έναν άλλο -μείζονος σημασίας- τομέα, αυτόν της καινοτομίας.
Οι γέφυρες συνεργασίας μεταξύ πρωτογενούς τομέα, ιδιωτικών επιχειρήσεων και πανεπιστημιακής-ερευνητικής κοινότητας όχι μόνο ενισχύθηκαν το 2015, αλλά έδωσαν πόντους καινοτομίας στα ελληνικά προϊόντα.
Για το 2016, οι εκτιμήσεις των παραγόντων της αγοράς επιμένουν ότι αυτή η σύμπραξη δυνάμεων όχι μόνο θα συνεχίσει να δίνει καρπούς, αλλά θα εντατικοποιηθεί, χτίζοντας περαιτέρω το εξωστρεφές προφίλ των ελληνικών προϊόντων, που έχουν την καινοτομία στο DNA τους.
Στη διάρκεια του 2015, ωρίμασαν σταδιακά νέες πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι ικανές να ανοίξουν στο ποιοτικό ελληνικό προϊόν, πέρα από μια θέση στα διεθνή ράφια του λιανεμπορίου και των delicatessen, και έναν δρόμο προς τα φαρμακεία του κόσμου.
Η αναγνώριση της Μαστίχας Χίου ως φυσικού φαρμάκου με συγκεκριμένες θεραπευτικές ιδιότητες είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα για το πώς η καινοτομία μπορεί να εξασφαλίσει το διαβατήριο για νέα, εναλλακτικά κανάλια διανομής.
Η δυνατότητα κυκλοφορίας σκευασμάτων μαστίχας σε όλη την Ευρώπη με ισχυρισμούς υγείας εγκεκριμένους από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, δείχνει τον δρόμο για την αξιοποίηση ελληνικών αγροτικών προϊόντων τόσο ως φαρμακευτικών σκευασμάτων όσο και ως λειτουργικών τροφίμων.
Την ίδια στιγμή, η απόδοση θεραπευτικών ιδιοτήτων για τον ανθρώπινο οργανισμό -και δια κλινικών μελετών- στο εξαιρετικά παρθένο ελληνικό ελαιόλαδο, ανοίγει επίσης ένα πιθανό παράθυρο για το εμπορικό μέλλον του προϊόντος.
Ταυτόχρονα, η προσπάθεια για αξιοποίηση των θεραπευτικών ιδιοτήτων των αρωματικών φυτών και βοτάνων της ελληνικής γης αποτελεί άλλη μια καινοτομική δράση, που ανοίγει νέους ορίζοντες.
Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν ότι οι συγκεκριμένες προσπάθειες έχουν μεταφέρει ήδη τη φήμη των προϊόντων της ελληνικής γης σε αγορές-στόχους, όπως αυτές των ΗΠΑ και της Κίνας, με το κύμα αξιοποίησης προϊόντων όπως η ελληνική ρίγανη, το θυμάρι, ο δυόσμος κ.λπ., να εντείνεται από το 2016.

Η σοδειά του 2015
Παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικράτησαν στην ελληνική αγορά, ειδικά μετά τα capital controls και τις συνέπειες της επιβολής τους στον εξαγωγικό τους προσανατολισμό, ο αγροδιατροφικός τομέας αποδείχθηκε εξαιρετικά δυναμικός το 2015. Δεν είναι τυχαίο ότι από τα νέα barcodes ελληνικών προϊόντων, που δημιουργήθηκαν μέσα στο 2015, το 68% αφορά σε παραγωγικές και τυποποιητικές εταιρείες του εγχώριου κλάδου των τροφίμων και ποτών.
Επιπλέον, τα διαθέσιμα στοιχεία για τις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων, επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα συνεχίζει να αποτελεί βασικό προμηθευτή αγροτικών προϊόντων σε ανεπτυγμένες αγορές των χωρών του ΟΟΣΑ, με την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, τη Ρωσία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να απορροφούν τις μεγαλύτερες ποσότητες των ελληνικών αγροδιατροφικών προϊόντων.
Όσον αφορά το εγγύς μέλλον, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για αύξηση της προστιθέμενης αξίας των συγκεκριμένων προϊόντων, μέσα από την επένδυση στη γνώση, στην καινοτομία, στο στρατηγικό μάρκετινγκ και σε σύγχρονες τεχνικές προώθησης. Σε αυτή την προσπάθεια θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα υφιστάμενα πλεονεκτήματα, όπως είναι η υψηλή ποιότητα των προϊόντων, αλλά και τα εδραιωμένα δίκτυα διανομής που υπάρχουν στις ανεπτυγμένες αγορές.
Από την άλλη, οι ίδιοι παράγοντες υπογραμμίζουν την ανάγκη να αντιμετωπιστούν μια σειρά από αδυναμίες, όπως ο μικρός κλήρος και η μικρή παραγωγική δυναμικότητα, που δημιουργούν έλλειμμα κρίσιμης μάζας και δεν επιτρέπουν οικονομίες κλίμακας.
Επιπλέον, ο κατακερματισμός των μονάδων τυποποίησης, συσκευασίας και διανομής και η έλλειψη τεχνογνωσίας σε θέματα στρατηγικής τιμολόγησης, διαπραγμάτευσης και εξαγωγικών διαδικασιών, branding και marketing, επίσης χρήζουν αντιμετώπισης.
Εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι και η έλλειψη διακρατικών συμφωνιών σχετικά με την εμπορία διατροφικών προϊόντων σε μεγάλες αναπτυσσόμενες αγορές, όπως αυτές της Κίνας και της Ινδίας.

Απαραίτητο το δίκτυο παραγωγών – επιχειρήσεωνdiktyo paragwgwn epixeirhsewn
Ένα από τα μείζονα ζητήματα για τον κλάδο, τόσο τη χρονιά που φεύγει, όσο και για το 2016, αποτελεί η δικτύωση των επιχειρήσεων της πρωτογενούς παραγωγής μεταξύ τους, με ιδιωτικές επιχειρήσεις τροφίμων και με τα δίκτυα διανομής. Η δικτύωση και οι οικονομίες κλίμακας. που προκύπτουν από τις μεγαλύτερες ποσότητες και τον καταμερισμό του κόστους, αποτελούν ένα ακόμη μέσο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων.
Τη σημασία που αποδίδουν οι ίδιες οι εταιρείες του τομέα της πρωτογενούς παραγωγής στη διασύνδεση μεταξύ παραγωγών και επιχειρήσεων, που αγοράζουν και μεταποιούν τα αγροτικά τους προϊόντα, υπογραμμίζει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο η ραγδαία επέκταση των προγραμμάτων συμβολαιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας, που συνήφθησαν το 2015 και αναμένεται να «τρέξουν» με ακόμη ταχύτερους ρυθμούς το 2016.
Παράγοντες που παρακολουθούν τη συγκεκριμένη κινητικότητα στην αγορά είναι σε θέση να επιβεβαιώσουν ότι οι δυνατότητες δικτύωσης που παρέχει η συμβολαιακή γεωργία θα ενισχύσουν περαιτέρω τον ρόλο της παραγωγής τροφίμων και αγροτικών προϊόντων ως έναν από τους πιο δυναμικούς και υψηλής ανάπτυξης κλάδους της ελληνικής μεταποίησης.
Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη συνεργασιών και η δικτύωση των δυνάμεων του πρωτογενούς τομέα αναμένεται να φέρει, το 2016, τις επιχειρήσεις του κλάδου ένα βήμα εγγύτερα στον στόχο να αποκτήσουν το κρίσιμο μέγεθος που απαιτούν οι ξένες αγορές και να πετύχουν οικονομίες κλίμακας στην προώθηση των προϊόντων τους.
Έτερο σημαντικό ζήτημα για τον κλάδο, που συνδέεται με την ιχνηλασιμότητα και λειτουργεί ως εφαλτήριο εξωστρέφειας, είναι το marketing και η συσκευασία. Οι επιχειρήσεις του τομέα έκαναν, και το 2015, σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση, συνδυάζοντας τη χρήση των παραδοσιακών πρώτων υλών με καινοτόμες ενέργειες μάρκετινγκ και πρωτοποριακές συσκευασίες.
Το 2016 αναμένεται να συνεχίσουν να επενδύουν σε «boutique» και «niche» αγορές, αξιοποιώντας τις υψηλής ποιότητας πρώτες ύλες, σε συνδυασμό με τα πρότυπα παραγωγής της ΕΕ.

Σημαντική η προστιθέμενη αξία των προϊόντων
Η παραγωγή καινοτόμων προϊόντων, όπως το πράσινο κοτόπουλο και το πράσινο χοιρινό (με τη συνεργασία συνεταιριστικών δυνάμεων, ιδιωτικών επιχειρήσεων και Πανεπιστημίου) αποτελεί ένα μόνο παράδειγμα για το πώς η καινοτομία μπορεί να αυξήσει την προστιθέμενη αξία των αγροτικών προϊόντων.
Το πρόσφατο άνοιγμα της αγοράς της Κίνας για διάθεση του κρόκου Κοζάνης ως τυποποιημένου προϊόντος για φαρμακευτική χρήση, αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα για το πώς η καινοτομία μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο για την επέκταση στο εξωτερικό.
Με δεδομένο ότι η χώρα διαθέτει άρτια εκπαιδευμένους επιστήμονες τεχνολογίας τροφίμων, καθώς επίσης και καλλιεργητές-παραγωγούς με σημαντική εμπειρία και τεχνογνωσία, η καινοτομία θα παραμείνει στην «καρδιά» της εθνικής στρατηγικής.
Μείζον ζητούμενο και για το 2016 θα αποτελέσει η ιχνηλασιμότητα των αγροτικών προϊόντων και η πιστοποίησή τους. Πρόκειται για μια παράμετρο που μπορεί να ενισχύσει τα μέγιστα την ταυτότητα των αγροτικών προϊόντων, ώστε αυτά να κερδίσουν τη μάχη της εξωστρέφειας.
Τα συστήματα προστασίας της ονομασίας προέλευσης και των γεωγραφικών ενδείξεων επίσης μπορούν να αποτελέσουν έναν πρόσθετο μοχλό ανάπτυξης, κυρίως απομακρυσμένων περιοχών της χώρας, αυξάνοντας την αναγνωρισιμότητα των προϊόντων και το εισόδημα των παραγωγών. Βέβαια, προέχει να αντιμετωπιστούν οι απειλές που εγκυμονεί η σύναψη της Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συμφωνίας για τα προστατευόμενα ελληνικά προϊόντα.
Πηγή: ypaithros.gr (Nατάσα Φραγκούλη)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου